CHƯƠNG 6 HIDROCACBON KHÔNG NO

I. ĐỒNG ĐẲNG, ĐỒNG PHÂN, DANH PHÁP

1. Dãy đồng đẳng của anken

Etilen (C₂H₄), propilen (C₃H₆),butilen (C₄H₁₀) … có tính chất tương tự etilen lập  thành dãy đồng đẳng gọi là dãy đồng đẳng của etilen.

Công thức phân tử chung C_nH_2n ( n ≥ 2 )

2. Đồng phân

a) Đồng phân cấu tạo

Đồng phân vị trí liên kết đôi

CH₂=CH-CH₂-CH₃

CH₃-CH=CH-CH₃ 

Đồng phân mạch cacbon

b) Đồng phân hình học 

Đồng phân cis: Khi mạch chính nằm cùng một phía của liên kết C=C.

Đồng phân trans: Khi mạch chính nằm ở phía khác nhau của liên kết C=C.

3. Danh pháp

a) Tên thông thường

Tên anken = Tên ankan đổi đuôi an thành ilen

Ví dụ :

CH₂=CH₂:            Etilen

CH₂=CH-CH₃        Propilen                          

b) Tên thay thế

Tên anken = Tên ankan đổi đuôi an thành en

*Quy tắc:

Chọn mạch chính là mạch C dài nhất có chứa liên kết đôi.

Đánh số C mạch chính từ phía gần liên kết đôi nhất.

Gọi tên theo thứ tự:

Số chỉ vị trí nhánh + tên nhánh + tên C mạch chính + số chỉ liên kết đôi + en

II. TÍNH CHẤT VẬT LÝ

Từ C₂H4 → C₄H₈: là chất khí

Từ C₅H₁₀ trở đi là chất lỏng hoặc chất rắn.

Nhiệt độ nóng chảy , nhiệt độ sôi và khối lượng riêng tăng dần theo chiều tăng của phân tử khối.

Các anken đều nhẹ hơn nước và không tan trong nước 

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

Đặc điểm cấu tạo của anken có một liên kết đôi C=C (gồm một liên kết σ bền vững và một liên kết π kém bền)

1. Phản ứng cộng

Phản ứng cộng là phản ứng trong đó phân tử hợp chất hữu cơ kết hợp với phân tử khác tạo thành phân tử hợp chất mới.

a) Cộng hiđrô (Phản ứng hiđro hoá)

C_nH_2n + H₂ →(t^o) C_nH_2n+2

b) Cộng halogen (Phản ứng halogen hoá)

C_nH_2n + Br₂ → C_nH_2nBr₂

Anken làm mất màu của dung dịch brom →  Phản ứng này dùng để nhận biết anken.

CH₂=CH₂ + Br₂   →   BrCH₂ – CH₂Br

c) Cộng HX (X là OH, Cl, Br,…)

CH₂=CH₂ + H-OH CH₃-CH₂OH

Qui tắc Mac-côp-nhi-côp:

Trong phản ứng cộng HX vào liên kết đôi,nguyên tử H (hay phần mang điện tích dương) chủ yếu cộng vào nguyên tử cacbon bậc thấp hơn (có nhiều H hơn), còn nguyên tử hay nhóm nguyên tử X (phần mang điện tích âm) cộng vào nguyên tử cacbon bậc cao hơn (có ít H hơn).

2. Phản ứng trùng hợp

Phản ứng trùng hợp là quá trình kết hợp liên tiếp nhiều phân tử nhỏ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành những phân tử rất lớn gọi là polime .

Chất đầu (CH₂=CH₂) gọi là monome, -CH₂–CH₂– gọi là mắc xích của polime, n là hệ số trùng hợp.

3. Phản ứng oxi hóa

a) Oxi hoá hoàn toàn

Phản ứng đốt cháy anken: số mol CO₂ = số mol H₂O

b) Oxi hoá không hoàn toàn

Anken làm mất màu dd KMnO₄ →  Dùng để nhận biết anken

IV. ĐIỀU CHẾ

1. Trong phòng thí nghiệm

Etilen được điều chế từ ancol etylic theo phương trình:

C₂H₅OH    CH₂=CH₂ + H₂O

2. Trong công nghiệp

Anken được điều chế từ ankan

C_nH_2n+2  C_nH_2n +  H₂

_{V. ỨNG DỤNG}

Nguyên liệu cho tổng hợp hóa học: keo dán, axit hữu cơ

Tổng hợp polime: PVC, PVA, PE …

Làm dung môi …