Khái niệm và đặc điểm hợp chất hữu cơ | Khái niệm hoá học

1. Hóa học hữu cơ và ngành hóa học hữu cơ

Hợp chất hữu cơ là hợp chất chứa cacbon trừ một số hợp chất cacbon vô cơ như oxit cacbon, muối cacbonat, xianua và cacbua kim loại. Đó là các hidrocacbon (hợp chất hữu cơ đơn giản nhất chỉ cấu tạo bởi cacbon và hidro) và các hợp chất phức tạp hơn mà trong phân tử ngoài C, H còn có các nguyên tố khác như O, N, S, P, Halogen… Trong đó đa số có thể được coi là dẫn xuất của hidrocacbon.

Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của cacbon. Vì sao lại có cả một ngành khoa học lớn chuyên nghiên cứu các hợp chất chỉ của cacbon? Bởi vì cacbon là một nguyên tố đặc biệt, có một không hai: nguyên tử cacbon không chỉ liên kết được với các nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn liên kết được với nhau bằng các liên kết tương đối bền tạo ra các dạng mạch hở, dạng mạch vòng, từ đơn giản đến cực kì phức tạp và đa dạng. Chính vì thế số lượng các hợp chất của cacbon đã lên tới con số hàng chục triệu, gấp hơn mười lần số lượng các hợp chất không chứa cacbon của tất cả các nguyên tố khác.

Nhiệm vụ cơ bản của Hóa học hữu cơ là nghiên cứu tổng hợp các hợp chất hữu cơ và tách biệt các hợp chất hữu cơ từ các sản phẩm thiên nhiên; nghiên cứu, xác định cấu trúc của các hợp chất hữu cơ; nghiên cứu tính chất và cơ chế của phản ứng các hợp chất hữu cơ nhằm mục tiêu đưa đến những ứng dụng thực tiễn để nâng cao chất lượng cuộc sống của con người.

2. Đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ

Mặc dù không có ranh giới thật rõ rệt giữa hợp chất vô cơ và hợp chất hữu cơ, các hợp chất hữu cơ có các đặc điểm chung sau đây:

a. Về cấu tạo

Hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố cacbon, ngoài ra còn có các nguyên tố khác như H, O, N, Halogen, S, P và các nguyên tố khác. Liên kết hóa học trong hợp chất hữu cơ thường là liên kết cộng hóa trị, rất ít khi có liên kết ion.

Nguyên tử cacbon không chỉ liên kết với nguyên tử của nguyên tố khác mà còn liên kết với nhau bằng các liên kết tương đối bền tạo ra các dạng mạch hở, mạch vòng rất đa dạng

b. Về tính chất vật lí

Các hợp chất hữu cơ tương đối dễ nóng chảy và dễ bay hơi, thường không tan hoặc ít tan trong nước nhưng dễ tan trong các dung môi hữu cơ. 

c. Về tính chất hóa học

Đa số các hợp chất hữu cơ cháy khi bị đốt. Các hợp chất hữu cơ thường kém bền với nhiệt nên dễ bị phân hủy bởi nhiệt. 

Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường diễn ra chậm, không hoàn toàn và không theo một hướng nhất định nên thường sinh ra nhiều sản phẩm phụ.